05/04/2020
Soms kom je in Purmerend dingen tegen waarvan je denkt, hé wat leuk, dat wist ik niet. Regelmatig plaatsen we op deze site een artikel uit het boek Terugblikken, verhalen over de stad en haar bewoners, van Piet Jonker, redacteur/fotograaf van weidevenner.nl. Vanwege 75 jaar bevrijding deze keer een verhaal dat niet in het boek is opgenomen: Purmerend bevrijd door Britse militairen.
In april 1945 maken de Purmerenders zich op voor het Paasfeest. Na de Hongerwinter, waarvan iedereen de verhalen over het eten van onder andere suikerbieten en tulpenbollen wel eens heeft gehoord, zijn de nodige levensmiddelen nog steeds schaars. Onder andere aardappelen, suikerbieten, kindermeel, tarwebloem, boter, tabak en scheerzeep zijn alleen ‘op de bon’ verkrijgbaar. Hier en daar sijpelen berichten door van een op handen zijnde bevrijding, maar de Duitsers hebben het nog stevig voor het zeggen in Purmerend. Een Duitse militair die wil deserteren wordt door collega-soldaten doodgeschoten op de Nieuwstraat en op verschillende plekken in de stad worden invallen gedaan, op zoek naar illegale kranten
Voedseldroppings
De geallieerde komen vanuit Zuid-Nederland steeds dichterbij en uiteindelijk mogen vliegtuigen boven westelijk Nederland, waar behoorlijk honger wordt geleden, voedsel afwerpen. Veel Purmerenders zien de bommenwerpers laag over de weilanden vliegen en sommigen zitten zelfs op daken te wuiven met handdoeken. De meeste pakketten worden gedropt boven weilanden en moeten worden ingeleverd bij de firma Doets (De Spar) aan de Gedempte Singelgracht, vanwaar de voedingsmiddelen worden verdeeld onder burgers en inrichtingen. De pakketten bevatten onder meer vlees in blik, chocolade, margarine, meel, suiker en biscuits. Mannen boven de zestig jaar krijgen een blikje vlees en vrouwen een reep chocolade. Van de lege biscuitblikken worden na de oorlog onder andere bootjes gemaakt, maar ook trommelkorps Strijd en Krachtig (later Willem Eggert) uit de Hazepolder gebruikt de blikken als trommels.
Kultuurkamer
Op vier mei wordt de capitulatie bekend gemaakt via radiostation Herrijzend Nederland en spreekt de koningin het volk toe. Door Purmerenders die het bericht via de verstopte radio vernemen, is al snel de hele stad op de hoogte. De volgende ochtend wordt het langzamerhand feest in de stad. Draaiorgelmuziek en een concert van het Stedelijk Orkest, dat vanwege het niet toetreden tot de Kultuurkamer al lange tijd niet heeft kunnen spelen. Het feest duurt tot negen uur in de avond omdat de spertijd (avondklok) nog gehandhaafd is en iedereen dan binnen moet zijn.
Doorgereden
Twee dagen later komen de Binnenlandse Strijdkrachten in blauwe uniformen en met de oranje armband om de arm de Kaasmarkt opmarcheren. Uiteindelijk wordt het zo druk dat de Kaasmarkt moet worden afgezet voor de ontvangst van de lang verwachtte Canadese bevrijders. Ook in de Hoogstraat is ruimte gemaakt om de militaire voertuigen ruim baan te geven, maar helaas, het wachten is voor niets, want de Canadese bevrijders laten zich niet zien. Op 8 mei gaat weer het gerucht door de stad ‘de Canadezen komen vanavond’ en al snel begeven veel Purmerenders zich naar de Kaasmarkt. Na lang wachten wordt via de luidsprekers medegedeeld dat de Canadezen inderdaad in Purmerend zijn geweest, maar op de Gedempte Singelgracht de weg naar Den Helder hebben gevraagd, en meteen zijn doorgereden.
Gebroken been
Woensdag 9 mei beginnen mensen die al uren lang staan te wachten op de Kaasmarkt te juichen als een militair voertuig komt aanrijden. Het blijken echter drie Engelse soldaten te zijn die op familiebezoek komen en daarna weer vertrekken. Veel Purmerenders blijven wachten en rond acht uur rijden dan eindelijk de bevrijders de Kaasmarkt op. Het zijn echter geen Canadezen, maar Britse militairen. Van alle kanten komen mensen naar de Kaasmarkt gehold om het feest mee te maken, maar een bewoner van de Westerstraat wordt in het Padjedijk aangereden door een militair voertuig en beleeft de bevrijding met een gebroken been in het ziekenhuis.
Melkweg nu Marquise
Het is groot feest. Soldaten, verzetsmensen koeriersters en verpleegsters worden op de schouders rondgedragen. Er zijn bloemen voor de bevrijders, commandanten houden toespraken en steeds opnieuw worden volksliederen en populaire oorlogsliedjes gezongen. De avondklok wordt verzet naar elf uur en tot die tijd is het één grote optocht van blije bevrijde Purmerenders.
Bronnen: Eigen archief, weidevenner.nl en Purmerend in oorlogstijd.
Prachtig! Een pareltje uit het archief. Bedankt voor het plaatsen.