28/03/2020
St. Liduina aan de Emmakade 1919
Soms kom je in Purmerend dingen tegen waarvan je denkt, hé wat leuk, dat wist ik niet. De komende tijd plaatsen we op deze site regelmatig een artikel uit het boek Terugblikken, verhalen over de stad en haar bewoners, van Piet Jonker, redacteur/fotograaf van weidevenner.nl. Deze keer …. Het Sint Liduina ziekenhuis.
Rond 1900 moeten zieke Purmerenders het zelf maar uitzoeken. Er is wel een gasthuis (Gasthuissteeg), maar daar zitten ze niet te wachten op zieke stadsgenoten. Bij het Gast- en Proveniershuis aan de Gouw (nu Avondzon) zien ze ‘lijders aan besmettelijke ziekten’ ook liever gaan dan komen. Als in 1912 de St. Liduina Stichting een ‘pension voor beter gesitueerde ouden van dagen met daarbij de mogelijkheid tot ziekenverpleging’ opent, komt er zicht op verpleging in Purmerend.
Goedkope Purmerender Courant. 4 augustus 1928.
Het door Jan Stuijt ontworpen gebouw wordt vernoemd naar de heilige Liduina die ‘38 jaren van heldhaftige ziekte’ heeft verdragen. Maartje Commandeur, huishoudster bij de bekende familie Brantjes, schenkt na haar overlijden maar liefst vijfduizend gulden van haar erfenis aan de stichting. De samenwerking met het gemeentebestuur is echter niet optimaal, want in de krant wordt vermeld: ‘Men scheen wat huiverig om van katholieke zijde een dergelijke inrichting te laten verrijzen’. Bij de inwijding in 1912 is dan ook niemand van het gemeentebestuur aanwezig. Zelfs burgemeester F.C.A.H.L.Cavaljé laat verstek gaan. De grote verbouwing in 1924 wordt voor een groot deel gefinancierd uit de verkoop van loten door onder andere de bekende Purmerender Barend Cruijff. De hoofdprijzen, twee vette koeien, worden overigens gewonnen door niet-katholieken.
Geen sloopvergunning
In 1940 opent het nieuwe gemeentelijk Stads Ziekenhuis aan de Purmersteenweg, maar van samenwerking tussen beide ziekenhuizen is geen sprake. Enkele huisartsen weigeren om patiënten naar het Liduina te sturen en katholieke patiënten moeten op last van de deken van het ‘Stads’ naar het Liduina verkassen. Ook het gebruik van dure medische apparatuur wordt niet gedeeld. Tijdens (en na) de oorlogsjaren wordt het Stadsziekenhuis gezien als pro-Duits en het Liduina als steunpunt voor het verzet. De ondergedoken Amerikaanse vliegenier Victor Krueger wordt stiekem in het Liduina geopereerd. Na de oorlog wordt Krueger benoemd tot ereburger van Purmerend.
Radioactief
Mannenzaal 1961
In 1962 is het Liduina landelijk nieuws vanwege de vermissing van vijf radioactieve naalden. Deze naalden worden gebruikt bij bestralingen en zijn samen met ander afval terechtgekomen in de verbrandingsoven van het ziekenhuis. De Poststeeg wordt onmiddellijk afgezet, verslaggevers uit het hele land komen toegesneld en de N.T.S maakt opnamen voor het journaal. Officier van Justitie te Alkmaar jhr. mr. A.Q. Reigersman, groepscommandant van de Rijkspolitie adj. J. van de Meulen en deskundigen van de arbeidsinspectie komen poolshoogte nemen, maar er is niets meer te vinden. De sintels zijn al afgevoerd naar boer Jan Kok aan de Kanaaldijk in Ilpendam. Na grondige inspectie op het erf van Kok komt de officiële mededeling dat er geen gevaar meer is te duchten. De sintels worden voor de zekerheid afgevoerd en in zee gedumpt.
Fusie
Sommige patiënten, waaronder veel Volendammers, kiezen voor het Liduina vanwege de katholieke instelling, de liefdevolle verzorging door de nonnen en de gemoedelijke sfeer. Het Stadsziekenhuis wordt veelal ervaren als zakelijk en kil. Nadat veel oud zeer is weggepraat komt op 22 mei 1984 de fusie ‘Streekziekenhuis Waterland’ tot stand.Na een poosje op beide locaties te hebben gewerkt, komt alles samen in het nieuwe Waterland ziekenhuis. Het oude pand aan de Emmakade wordt verkocht en als onverwacht slopers aan het werk gaan, breekt lichte paniek uit op het gemeentehuis. Er volgt onmiddellijk een sloopverbod, maar na twee dagen blijkt echter dat in Purmerend geen sloopvergunning nodig is.
Liduinatuin
Kinderafdeling
Er doen veel verhalen de ronde over wat er voor in de plaats gaat komen. De één weet met zekerheid te vertellen dat er een groot hotel komt en een ander heeft gehoord dat verschillende bedrijven zich gaan vestigen aan de Emmakade. Er worden zelfs al namen genoemd en er volgt meteen protest van omwonenden. Ook de voorgenomen bouw van appartementen levert veel bezwaarschriften op, maar uiteindelijk valt de sloop mee. De kapel aan de Julianastraat wordt verkocht aan de Doopsgezinde gemeente, het hoofdgebouw wordt verbouwd en in het zusterhuis komen HAT-woningen (Huisvesting Alleenstaanden en Tweepersoonshuishoudens). Op 11 april 1990 slaat wethouder Dineke Harmsen (volkshuisvesting) de eerste paal voor de Liduinatuin. Het Instituut voor Ondersteuning van Maatschappelijk en Culturele Organisaties (IMCO) neemt haar intrek in het oude pand en later wordt het kantoor van Clup Welzijn.
In 2016 wordt het voormalige ziekenhuis weer verkocht en komt er een bouwplan voor 27 woningen. Van binnen wordt het gebouw radicaal veranderd, maar de buitenkant met de fraaie details, zoals de monumentale hoofdingang met geveldecoraties en het paneel met de naam St. Liduinastichting, blijft intact.
Liduina 2019
Het Stadsziekenhuis wordt “veelal” ervaren als zakelijk en kil! Graag hoor ik van de schrijver van dit stukje waar dit op is gebaseerd? Welke bronnen zijn hiervoor geraadpleegd?
Gesprekken met patiënten, personeel, bezoekers uit die tijd, eigen ervaring en lectuur. Veelal werd het personeel vergeleken met de nonnen van het Liduina. Ook de nieuwe moderne inrichting van het gebouw speelde een rol.
Frank Smit, heb ik met jou gewerkt in het stads?
1985 en verder.. Leuke tijd!
Gr.M