Open dag Fort bij Spijkerboor

12/07/2023

Fort bij Spijkerboor, Natuurmonumenten foto: Rogier Bos

Het is één van de grootste en modernste forten van de Stelling van Amsterdam, Fort bij Spijkerboor. Compleet met twee verdiepingen, een draaibare pantserkoepel met twee originele Krupp kanonnen. Het fort aan de Westdijk 46 in Westbeemster is bepaalde data in de zomer open voor bezoekers. Het knooppunt van kanalen en dijken bij Spijkerboor was een zwakke plek in de verdedigingslinie. Daarom werd hier in 1913 een extra groot en sterk fort gebouwd. De bouw duurde ongeveer 2,5 jaar. Tijdens de Eerste Wereldoorlog bracht men het fort in staat van paraatheid. Onder leiding van de kapitein der artillerie Jhr. O.G. Bloys van Treslong verbleven er 300 soldaten op het fort.

Stelling van Amsterdam
De 135 km lange verdedigingslinie rond de hoofdstad werd gebouwd tussen 1880 en 1920. De ring van dijken, sluizen en 46 forten en batterijen beschermde Amsterdam tegen aanvallen van buitenaf. Door een ingenieus systeem kon in twee dagen het land buiten deze ring onder water worden gezet. Het water was te ondiep voor schepen en te diep voor man en paard.

Fort bij Spijkerboor-Natuurmonumenten, foto: Martin Stevens

Militair vernuft
Uniek is het gerestaureerde artilleriegeschut in de pantserkoepel met een twee 10,5 cm Krupp kanonnen uit 1911. Het is een van de twee bewaard gebleven geschutskoepels met kanon in de hele Stelling. De draaibare koepel met onderliggende munitiekamers en aanvoerliften weegt zo’n 64.000 kilo. Het bereik van de krachtige kanonnen was ruim 10 km, het schootsveld reikte vanaf de grens van Alkmaar tot voorbij Purmerend.

Gevangenis
Dat het fort ook een tijd als militaire gevangenis is gebruikt, is nog te zien aan de tralies voor de ramen, de zware celdeuren en muurtekeningen van gevangenen. Er hebben in en rond beide wereldoorlogen pacifistische dienstweigeraars, militairen en NSB’ers gevangen gezeten. Daarnaast heeft het fort andere gebruikers gekend; van opslag voor voedsel en wijn tot oefenruimte van hardrockbands.

Theetuin Fort Spijkerboor
Voorafgaand of na afloop van je bezoek kun je in Theetuin Fort Spijkerboor terecht voor koffie, thee en heerlijke streekproducten. Natuurmonumenten beheert de flora en fauna rond het fort. Het is beslist de moeite waard om eens een rondje om het fort te lopen en te zien wat er allemaal bloeit en leeft. Bovendien heb je dan een mooi uitzicht over het Beemster polderland.