02/04/2019
Deze keer kwam bij de redactie de volgende vraag binnen: ‘Tegenwoordig zien we regelmatig Duitse vrachtwagens over de A7 rijden met het wapen van Purmerend erop. Gebruiken onze oosterburen hetzelfde stadswapen, hoe zit dat, en wat betekenen de drie haken eigenlijk. Zijn het vleeshaken, vishaken, aanvalshaken om een (slot)muur te beklimmen of eggen’? Over het wapen van Purmerend bestaan allerlei theorieën, maar niemand wist het tot op heden zeker. Onze redacteur ging op onderzoek uit en kwam terug met een verrassende ontknoping.
Willem Eggert, Heer van Purmerend, kreeg in 1412 vrijstelling van grafelijke belasting en gaf daarvoor een soort bewijzen af, voorzien van zijn zegel met daarop het koggescheepje met zijn wapen in de wimpel. Rond dezelfde tijd veroverde de Duitse ridder Sweder Von Schele, uit Minden an der Weser, Slot Schledehausen en nam het wapen van de vroegere bewoner ridder Siwerc von Siedersen over. In dit wapen stonden drie haken en het leek een kopie van het wapen van Eggert. Ook de Nederlandse paus Adrianus VI (1522-1523) had de drie haken in zijn wapen. Het koggescheepje is nog te zien op de torenspits van het oude stadhuis aan de Kaasmarkt en in het schild van de rechtse leeuw op het bordes.
Wapen Purmerend
Haaktanden
Dat de haken in het wapen eggen, vlees- of vishaken zijn is onwaarschijnlijk, want in die tijd werden er vrijwel geen beroepstekens in familiewapens gevoerd. Een verwijzing naar aanvalshaken om (slot)muren te bestormen ligt ook niet voor de hand, want Eggert stond bekend als een vredelievend man. In Duitsland werden de haken gezien als ‘hengstentanden’, oftewel vechttanden of haaktanden, van een mannelijk paard, waarmee hij in het wild zijn concurrenten, die zijn vrouwtjes proberen te verleiden, te lijf gaat en doorgaans zijn dat drie tanden. Omdat zowel Eggert als Von Schele zich per paard verplaatsten, was het wapen met de vervaarlijke hengstentanden wellicht een soort waarschuwing voor eventuele struikrovers. In andere gebieden worden de haken gezien als wolventanden.
Duidelijk
Pas in 1816 nam de ‘Hooge raad van adel’ het wapen van Eggert aan en kreeg Purmerend zijn officiële stadswapen. Hiermee is het mysterie van de haken hopelijk opgelost, en als er weer een vrachtwagen of touringcar met een Duits nummerbord en het wapen van Purmerend over de A7 rijdt, dan is nu duidelijk hoe het zit.
Vragen voor deze rubriek kunnen worden gemaild naar redactieweidevenner@gmail.com.
Wapen van Paus Adrianus VI
Wapen van Schledehausen
