Badhuis voorgoed verleden tijd

02/07/2021

Soms kom je in Purmerend dingen tegen waarvan je denkt, hé wat leuk, dat wist ik niet. Regelmatig plaatsen we op deze site Terugblikken, verhalen over de stad en haar bewoners, van Piet Jonker, redacteur/fotograaf van weidevenner.nl. Deze keer: Het badhuis. Er wordt gesloopt aan het Slotplein voor de bouw van onder andere 35 appartementen. Niet het slot, dat is al een poosje verdwenen, maar de bij veel Purmerenders bekende kegelbaan de Kolenkit en slijterij van Steevers zijn nu ook verleden tijd. Al wat oudere stadsgenoten herinneren zich de voormalige slijterij nog als badhuis in de Slotsteeg. Dagelijks een douche of bad nemen is tegenwoordig normaal, maar nog niet zo heel lang geleden was dat wel even anders.

Voor het afwassen van serviesgoed gebruikt men in het verleden water uit de Stadsgracht of uit regenbakken, en voor een wasbeurt wordt ook openbaar water gebruikt. Om het ergste vuil na het werken af te spoelen, nemen Purmerenders vaak een bad in de Weere bij het hoge bruggetje (Liefdesbruggetje). Badkleding bestaat nog niet, dus gaat men bloot te water. De gemeente wil het baden binnen de stadsgrenzen echter verbieden vanwege klachten, want boerinnen van buiten de stad die hier dinsdags tijdens de markt inkopen komen doen en nog nooit naakte zwemmers hebben gezien, krijgen de schrik van hun leven.

Schaars geklede badgasten
Rond het begin van de vorige eeuw maken enkele inwoners, waaronder Maats, Muusses, Van der Poll, Van Giffen en Switzer, zich sterk voor een openbare badinrichting. Bijvoorbeeld aan de Beemsterdijk naast de trambrug. De gemeente verlangt wel een solide afscheiding, zodat dames vanuit de langsrijdende tram geen zicht hebben op de schaars geklede badgasten. Veel vrouwen vinden gemengd zwemmen maar niets en daarom worden aparte zwemtijden ingesteld. Voor de duidelijkheid hijst de badmeester elke dag een seinvlag: rood voor gesloten, blauw voor heren en wit voor dames. Maar ondanks dat neemt in 1904 geen enkele dame daar een bad.                                                                    

In de tobbe

Stadswaterpomp op de Kaasmarkt

De laatste stadswaterpompen worden rond 1920 vervangen door waterleiding, maar niet iedereen heeft ook meteen een aansluiting, en een gemeentelijk badhuis zit er niet in. Drie jaar later komt er een nieuwe bad- en zweminrichting aan de Kanaaldijk in de Hazepolder. Slechts dertig woningen in Purmerend hebben een bad- of wasgelegenheid en de roep om een echt badhuis wordt steeds luider. De gemeenteraad houdt de boot af, want er zit niet genoeg geld in het reservefonds en een raadslid laat weten: “Voorlopig moet iedereen nog maar een tijdje thuis in de tobbe.”

Mannen en vrouwen
Er worden wel allerlei plekken genoemd, waar eventueel een badhuis zou kunnen komen, bijvoorbeeld het oude atelier van fotograaf Zijp aan de Zuidersteeg, de Boterwaag aan de Nieuwstraat, de oude brandweergarage in de Kaatjessteeg, het veilinggebouw aan de Beemsterburgwal, het huis van dokter Batenburg aan de Kanaalstraat, het Witte Huis en de barakken van Avondzon. Vereniging De Volkswoning komt met een plan voor 78 arbeiderswoningen met daarbij een badhuis. Een prachtig plan, maar het gaat allemaal niet door, ook niet in het Nassauplantsoen op de hoek met de Emmakade. Er is geen geld. Een noodoplossing wordt gevonden bij voetbalvereniging Purmersteijn (over de sluis), waar de gemeenschappelijke doucheruimte wordt aangepast met plastic gordijnen zodat mannen en vrouwen er terecht kunnen.

Handdoek meenemen
In de vijftiger jaren breidt Purmerend flink uit en nieuwe woningen in de Zuiderpolder hebben de ongekende luxe van een boiler met warm water en een douche. Sommige bewoners laten andere Purmerenders, die het nog moeten doen met alleen koud water en een tobbe in de keuken, meegenieten. Tegen betaling van een dubbeltje voor water en gaskosten mogen gasten gebruik maken van de douche. Meestal op vrijdag of zaterdag, maar wel zelf een handdoek en zeep meenemen en niet te lang douchen.

Luxe wc
In 1958 komt er dan eindelijk een echt badhuis in de Slotsteeg. Er zijn vier douchecellen, maar op voorstel van de raadsleden Willem Kraan en Karel Bakker wordt het in hun ogen ruime en luxe toiletgedeelte aangepast, zodat er een extra douchecel bijkomt. Raadslid Lieuwen is het er roerend mee eens, want ja, ’een luxe wc is niet echt nodig, in een badhuis hoef je toch niet op stand te zitten’. Douchen kost 25 cent, kinderen betalen 20 cent, en voor gebruik van zeep en handdoek komt er een dubbeltje bij.                                           

De Wilgenhoek
In 1978 draait badmeester Spaans de kraan definitief dicht. Bezoekers komen alleen nog op vrijdag en steeds meer woningen krijgen een douche. Wie geen eigen douche heeft, kan naar zwembad De Wilgenhoek. Er moet dan wel een jaarabonnement worden gekocht, maar dat wordt (voor een deel) vergoed door de gemeente.

pand slijterij Jan Steevers, later schoenwinkel

Er zijn grote plannen voor nieuwbouw aan het Slotplein, maar In 1983 zet de gemeente het bestemmingsplan De Vijfhoek op een laag pitje en verkoopt het leegstaande badhuis aan Jan Steevers voor de bouw van een wijnwinkel. Nu, bijna veertig jaar later komt de nieuwbouw er alsnog en is het badhuis voorgoed verleden tijd.

Deel dit bericht:

Facebook

Twitter

Email

Linkedin