03/07/2011
Purmerend kreeg natte voeten
De eerste bewoners van Purmerend hadden het niet makkelijk. Gevlucht voor het water vestigden ze zich op het hoogste punt (nu Kaasmarkt). Het dorp groeide en werd een stad, maar In januari 1916 bezweek de Zuiderzeedijk en liep de stad onder water.
Op vrijdag 14 januari brachten boeren uit voorzorg hun vee naar de Koemarkt en ‘s middags ging omroeper Klaas Loef door de stad met de oproep van burgemeester Cavaljé ‘ om kelders te ontruimen.’ Schoolkinderen mochten naar huis en Purmerenders, nieuwsgierig als altijd, verdrongen zich op de Hoge Brug om naar het stijgende water in de Wheere te kijken. Bewoners aan de Neckerstraat moesten ‘s nachts het meubilair zien te redden, want een groot gedeelte van de polder (nu Weidevenne) liep onder water. De volgende dag werden deze bewoners ondergebracht in de gymnastiekzaal aan de Nieuwegracht.
Gratis drinkwater
Het Noordhollandsch Kanaal liep over en al snel stond ook de tramremise blank. Het water stroomde via het Tramplein naar de gracht en langzamerhand liep de hele stad onder water. Echt gevaarlijk was het niet, maar er was nog geen waterleiding en de waterputten liepen vol met zout (Zuiderzee)water. Bij een waterboot aan de Kanaalschans was gratis drinkwater te halen en ook werd met paard en wagen schoon water rondgebracht. De tram reed niet meer en de gemeente zat opgezadeld met hoge kosten voor hooi en voer voor de vele koeien, paarden en schapen die de stad niet uit konden. Met drie grote stoomboten werd het vee later naar droger oorden gebracht. Uniek was dat de sluisdeuren aan beide zijden open stonden.
Pers op afstand
Een aangekondigd bezoek van koningin Wilhelmina kon wegens ‘lichte ongesteldheid’ van Hare Majesteit niet doorgaan, maar op 17 februari kwam er onverwacht bericht: ‘ze komt er aan’. Redelijk in paniek begaven burgemeester, wethouders en de gemeente-architect zich per (geleende) auto richting Beemsterbrug. De bode (chauffeur) moest nog snel even bij Heideman witte handschoenen kopen. Bij de Amsterdamse Poort ging de koningin lopend richting Hollandia, terwijl de pers door de veldwachters op afstand werd gehouden. Na een bezoek aan de sluis, de Neckerstraat, de Doopsgezinde kerk, de Boterhal, het Burgerweeshuis (ziekenafdeling van het Rode Kruis) en een afscheidsdrankje in het stadhuis ging de koningin weer op huis aan. Op 10 februari kwam Prins Hendrik als voorzitter van het Rode Kruis een kijkje nemen. Langzamerhand zakte het water en eind maart was de stad droog. Het tijdens de watersnood opgeviste drijfhout werd bij opbod verkocht om zo de kas van de gemeente weer aan te vullen.
Tip: Bezoek de expositie in het minimuseum aan de Kaasmarkt 11 (boven bakker Bart). Open zaterdags vanaf 12.00 uur, of volgens afspraak: tel. 0299- 372267.
Toegang is gratis.
Foto: archief Wijkkrant Weidevenne
Watersnood 1916. Weeshuissteeg
Hoewel Piet Jonker veel watersnood 1916 foto’s heeft gemaakt, is de foto bij dit artikel absoluut niet door Piet jonker gemaakt, maar door de bekende fotograaf uit Purmerend: J.H.P Coppens
Helaas heeft deze Piet Jonker geen foto’s gemaakt van de watersnood. Of deze foto is gemaakt door Coppens is zeer de vraag. Op de originele foto staat geen naam. Het is een goed gebruik om bij artikelen dan de naam van de (foto)bron te vermelden.
Piet Jonker heeft wel foto’s gemaakt van de watersnood, alleen niet in Purmerend.
Hij heeft een serie van meer dan 300 fotokaarten van Anna Paulowna en Breezand gemaakt, alsook een serie van ± 80 fotokaarten van de vernielde dijk in Andijk.
In 2014 komt mijn boek uit over de watersnoodfotografen van 1916, en ik kan met 100% zekerheid zeggen dat bovenstaande foto door Joseph Coppens is gemaakt. Iedereen die alsnog twijfelt, raad ik aan om navraag te doen bij het Purmerends museum.
Beste Jacques Laureys,
‘Deze’ Piet Jonker is de schrijver van het artikel en die heeft de watersnood zelfs niet meegemaakt. U haalt twee Piet Jonkers door elkaar.