29/08/2019
Soms kom je in Purmerend dingen tegen waarvan je denkt, hé wat leuk, dat wist ik niet. Piet Jonker, redacteur/fotograaf van weidevenner.nl, heeft een paar ‘leuke dingen’ opgespoord die de komende tijd op de site te zien zijn. Deze keer: ‘’Veekeuring stempel’.
Niet zomaar een stempel maar een grote ijzeren stempel, maar liefst een halve kilo zwaar. In de jaren ’70 moesten alle koeien die op dinsdag naar de markt werden gebracht via het Looiersplein door met hekken afgezette looppaden de Koemarkt op en kwamen daarbij langs het kantoor van de Keuringsdienst, waar ze werden bekeken door dierenartsen. Zogenoemde ‘wrakke’ dieren (sterk vermagerd, ontstoken gewrichten of zelfs niet meer kunnen lopen) werden niet toegelaten en gingen naar de noodslachter, zoals Nooij in Broek en Waterland, Van Tiel in Oost Graftdijk of Kout in Warder. Purmerend heeft ook lange tijd een noodslachter (Vrijbank De Vries) gehad aan de Neckerstraat. Gezonde dieren voor de slacht kregen het stempel G (goed).
Stempel
De keurmeesters, zoals Schoe, Reiken en Giskes gingen ook ‘de boer op’. Van de boer, ging het bericht ‘dode koe, oorzaak onbekend’ via de noodslachter naar de keuringsdienst. Dan ging de keurmeester op pad en sneed een oor af bij het dode dier dat in het laboratorium van de keuringsdienst aan de Koemarkt werd onderzocht op Bacillus anthracis (miltvuur). Als er geen problemen waren mocht de noodslachter de koe bij de boer ophalen en slachten. Daarna kwam de keurmeester opnieuw ter plekke om hart, lever, longen, nieren, slokdarm en lymfeklieren te controleren. Bij goedkeuring kreeg het de stempel en werd het vlees onder toezicht van de keurmeester verkocht als vrijbankvlees. Als er nog wel afwijkingen waren te zien, werd een bacteriologisch onderzoek verricht met bouillon en bloedpreparaten.
Artis
Toezicht op het marktvee begon in Purmerend in1893 met Rijksveearts J.W.H. Geerlings, die belast was met het welzijn van de dieren op de veemarkt. Hij was ook oprichter van de eerste veeartsenpraktijk in Purmerend die later overging in de huidige dierenartsenpraktijk.Keuringsdierenarts in de jaren ’70 was de heer Melisse, directeur van het Abattoir Amsterdam. In 1985 werd de rijksdienst opgeheven en verdwenen ook de vrijbanken. De Warenwet en Vleeskeuringdienst werd NVWA, Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit, en alleengoedgekeurd vlees kwam nog bij de slagers. Bij afkeuring voor menselijke consumptie ging het vlees naar bijvoorbeeld Artis.
Het laboratorium was toen niet meer nodig, maar werd nog wel gebruikt voor marktzaken. In 2017 is het pand gesloopt voor nieuwbouw, maar de jarenlang aan de wand gehangen herdenkingstegel was toen al ‘gered’ en later aangeboden aan Dierenartsenpraktijk Purmerend bij de verhuizing naar de Kraggeveenstraat.
Met dank aan Han Giskes.
Vrijbank de Vries
Herinneringstableau
