Het Burgerweeshuis

06/11/2021

Burgerweeshuis 1978

Soms kom je in Purmerend dingen tegen waarvan je denkt, hé wat leuk, dat wist ik niet. Regelmatig plaatsen we op deze site Terugblikken, verhalen over de stad en haar bewoners, door Piet Jonker, redacteur/fotograaf van weidevenner.nl. Deze keer: Het Burgerweeshuis, sinds kort in gebruik als kantoor en friet- en delicatessenzaak.

Rond 1572, na de sloop van het klooster Wateringen, wordt op de Burgwal (nu Willem Eggertstraat) een weeshuis voor burgerkinderen gebouwd. In 1661 komt er een tweede weeshuis speciaal voor arme kinderen op de ruïnes van het Sint Ursulaklooster op de Koemarkt. In 1746 worden de weeshuizen samengevoegd tot Stadsgasthuis, waar ook proveniers (bewoners die zich voor een eenmalig bedrag inkopen) kunnen wonen. In 1846 wordt de verzorging overgenomen door Gast- en Proveniershuis Avondzon aan de Gouw. Een deel van de inkomsten komt uit marktgelden en wordt later vervangen door subsidies van de gemeente. In 1789 wordt het pand opgeknapt en daaraan herinnert de mooie steen in de voorgevel.

1916 Koningin Wilhelmina bezoekt weeshuis

Gedragen kleding
Tijdens de watersnood in 1916 dient het weeshuis als ziekenafdeling van het Rode Kruis en komen Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik op bezoek. In 1921 worden er de eerste lessen gegeven voor HBS-leerlingen en in 1955 vindt de Landbouw Huishoudschool er onderdak. Kinderen die in de periode 1950-1955 in het weeshuis worden opgenomen, herinneren het zich nog als de dag van gisteren. ‘Altijd gedragen kleding aan, weinig privacy en nooit eens dingen die andere kinderen wel hebben.’ Als er in de winter ijs op de gracht ligt, gaat iedereen schaatsen, behalve de weeshuiskinderen, want die hebben geen schaatsen.’  

Ontsnappen
De leiding is niet zo gesteld op vriendjesbezoek en als die toch meekomen, mogen ze dammen of Mens-erger-je-niet spelen in de gezamenlijke ruimte. Buiten spelen mag alleen in de ommuurde tuin met een schommel en een rolton. Dat gaat natuurlijk snel vervelen en geholpen door vriendjes klimmen kinderen over de tuinmuur en ‘ontsnappen’ via de Kaatjessteeg. Zo kunnen ze meedoen met voetballen op de Koemarkt, boggelen als er ijs ligt en hokken ‘op scherp zetten’ op de varkensmarkt. Er zit wel een risico aan, want er wordt streng gestraft in het weeshuis. Als vader Koning merkt dat het zondagsdubbeltje voor de voetbalwedstrijd van Purmersteijn is versnoept bij buurman Greuter ben je de klos, want dan zet hij de ‘overtreder’ een bord vol harde zuurtjes voor de neus en zegt streng “je wilde toch zo graag snoepen, eten dan! ”

Gevelsteen

Blikken autootje
Tijdens de kerstdagen staat er altijd een boom met echte kaarsjes en een aantal stokken met een natte spons voor eventuele noodgevallen. Sinterklaas is een aparte gebeurtenis. Zo maar cadeautjes krijgen, zijn de weeskinderen niet gewend. Een jongetje dat van Sinterklaas een blikken autootje krijgt heeft nog haarscherp op het netvlies staan hoe een omgebogen lipje van het felbegeerde rode autootje blijft haken aan de witte kanten handschoen van de Sint. Later wordt het weeshuis bezocht door een Sinterklaas uit Den Helder. De officieren en manschappen van Fort Erfprins adopteren de weeskinderen en zorgen voor een geweldig feest met veel cadeaus. Na de komst van vader en moeder Nooteboom verandert er veel en gaan de kinderen ook op vakantie naar de Veluwe.                                                              

De Ark
In 1957, na een grote verbouwing wordt ernaast, op de plek van de vroegere varkenswaag, begonnen met de bouw van jeugdsociëteit De Ark. Het wordt voor vele doeleinden gebruikt, van jeugdclubjes, disco’s tot bruiloften en partijen. In 1961 zijn er grote problemen met de oude kachels in het weeshuis en komt de veiligheid van de bewoners ernstig in gevaar. Er komt centrale verwarming en vrijwel meteen daarna wordt er weer verbouwd. Bij de feestelijke oplevering is ook oud-bewoonster en beroemd zangeres Anna Kappel aanwezig. In 1966 verandert het weeshuis in jeugdopvangcentrum De Burcht en daarna wordt het gebouw betrokken door de Rabobank. In 2000 koopt de gemeente het pand, waarna het wordt omgebouwd tot restaurant.

Nu friet- en delicatessezaak

Gesloopt
Na ruim 400 jaar van grote betekenis te zijn geweest voor de stad verkoopt de gemeente het pand en wordt er, na lange tijd van leegstand, een kantoor in gevestigd. Een groot deel van het misschien wel oudste en mooiste pand van Purmerend is helaas gesloopt voor de bouw van het Willem Eggert City Centrum. De muurschilderingen, de haard in Lodewijk XVI stijl en het bord met drie schilden (wapens van Purmerend, fam. Rijnink, oud regent, en fam. Peerteboom, oud regent,) herinneren nog aan het originele weeshuis..

Originele Regentenkamer

 

 

 

 

 

 

 

 

Weeshuissingel 1775

1 comment

  1. martine schreef:

    Het weeshuis was in mijn tijd het Nerderlands-Hervormde Weeshuis van de NH-kerk. Op zaterdagavond was er instuif en kon je er spelletjes spelen. De Ark is tot stand gekomen door de oliebollenactie van de Nederlands-Hervormde kerk. De oliebollen werden gebakken achter de NH-kerk onder leiding van mevrouw Moerbeek. Zij had ook de leiding bij de padvinders.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *