Familiebedrijf Cruijff verleden tijd

30/01/2022

Soms kom je in Purmerend dingen tegen waarvan je denkt, hé wat leuk, dat wist ik niet. Regelmatig plaatsen we op deze site Terugblikken, verhalen over de stad en haar bewoners, door Piet Jonker, redacteur/fotograaf van weidevenner.nl. Deze keer: Cruijff’s speelgoedwinkel aan de Westerstraat. Overgrootvader Barend start in 1899 een winkel aan de Westerstraat en nu, ruim 120 jaar later, sluit achterkleinzoon Barend de speelgoedwinkel aan de Westerstraat en dat betekent het einde van een kleurrijk Purmerends familiebedrijf.  

Barend Cruijff is een bekende naam in Purmerend. De naam gaat over van vader op zoon en dit jaar is het 171 jaar geleden als de eerste Barend geboren wordt. Liekele Cruijff en Geertje de Boer krijgen op 22 oktober 1849 een zoon en noemen hem Barend. Hij wordt timmerman en trouwt in 1873 met Catharina Hermina Heijink. Ze krijgen twee kinderen, dochter Jacoba Cornelia Geertruida en zoon Barend, geboren op 9 september 1876. Het handelen zit deze Barend al vroeg in het bloed, want als jonge bakkersknecht verkoopt hij tijdens het bezorgen per bakfiets naast brood onder andere ook horloges en sigaren. Hij vindt op 23-jarige leeftijd zijn liefde Trijntje Nat, dochter van Cor Nat en Aaltje Hekelaar, in Purmerend en ze trouwen op 6 april 1899.  Dezelfde dag betrekken ze de ‘water en vuurwinkel’ van  Molenaar aan de Westerstraat. Onmiddellijk wordt het assortiment uitgebreid met onder andere fruit, groenten en schoonmaakmiddelen. Met luide stem prijst Cruijff  zijn koopwaar buiten aan, zodat de hele Westerstraat kan meegenieten. Na ruim een jaar verhuizen ze naar de overkant op nummer 51.

Klein maar dapper
De zaken van Cruijff duiken overal op. In 1910 de firma ‘Klein maar Dapper’ samen met J. Spaans in de Bultstraat en Hoornsche Buurt, en een zaak aan de Nieuwstraat. Eerst op nummer 19 (later Van Hemsbergen), daarna op 23, waar zoon Cor Cruijff later de ijssalon runt. (Cor is de vader van Barend de ambulancebroeder, later ‘vogeltjesman’). Je kan het zo gek niet bedenken of Cruijff koopt of verkoopt het wel. Vodden, handkarren, verf, grammofoonplaten, invalidenkarren, rijtuigen enz. Op slimme wijze haalt hij rijtuigen van Keizer Wilhelm naar Purmerend en weet ook de hand te leggen op de bokkenwagen van prinses Juliana. Op verschillende plaatsen in de stad heeft hij opslagruimtes en de handel is ook te koop op de markt. Zijn grote liefde zijn de arrensleden die onlangs via het Purmerends Museum in het Rijtuigenmuseum belanden.

Gelukskantoor
Naast koopman is Barend ook beëdigd makelaar en taxateur en verkoopt loten. De zaak aan de Nieuwstraat heeft de naam ‘Gelukskantoor’ en voor elke vereniging of instelling worden loten verkocht. Onder andere voor de modernisering van het Liduina ziekenhuis en de hoofdprijzen zijn veelal vette koeien. Daarnaast zamelt hij geld in voor weduwen met zieke (tbc) kinderen. In 1928 organiseert hij samen met P. Jorritsma de eerste ‘bejaardenritten’. Er moet geld voor op tafel komen, dus stapt Barend naar burgemeester Cramwinckel en weet hem de eerste tien gulden uit de zak te praten. Met ruim dertig auto’s gaan de bejaarden op stap en het wordt een jaarlijks terugkerende traditie. Als er een keer geen geld is, betaalt Barend de reis uit eigen zak.

Rode kruis 1916. Rechts Cruijff.

Barend Cruijffstraat
Al snel gaat Barend bij de vrijwillige brandweer en kan als pijpleider onmiddellijk aan de slag bij de brand bij Brantjes in de Tuinstraat. Later wordt hij ‘ordonnans van de commandant’. Zijn grote passie is het Rode Kruis, waarvoor hij samen met N. Velzeboer tijdens de watersnood veel verdienstelijk werk doet. Hij ontvangt daarvoor meerdere onderscheidingen, waaronder het eerste door Prinses Juliana persoonlijk ondertekende Rode Kruisdiploma. Cruijff heeft overal een mening over en laat dat door middel van ingezonden brieven in de krant duidelijk merken. Op tachtigjarige leeftijd laat hij burgemeester mr. D. Kooiman in een schrijven weten dat het zijn laatste wens is dat er een straat naar hem vernoemd zal worden. Het is er (nog) niet van gekomen. Barend Cruijff overlijdt op 2 augustus 1957, twee jaar na Trijntje.

Volkswinkel
Barend en Trijntje krijgen vijf kinderen, Catharina, Aaltje, Cornelis, Geertje en Barend. Deze zoon Barend trouwt in 1935 in Kwadijk met Nelly Johanna Sanders en is ook een echte ondernemer. Eerst op de Nieuwstraat en daarna op de Bultstraat. Bij ‘De Concurrent’ kan men terecht voor alle soorten verzekeringen, pathefoons, platen, muziekstukken en boeken. Een plaatje huren kost tien cent per week. Begin dertiger jaren verhuist de zaak naar de Westerstraat 91 en wordt het ‘Cruijff’s Volkswinkel’, later Rinus v.d. Velden met de eeuwige vlam op de toonbank. Hier wordt van alles verkocht, van scheermesjes tot Lord Listerboekjes. Uniek voor Purmerend is de bibliotheek, bestaande uit honderden boeken die voor zeven cent per week worden uitgeleend.

Boldoot
In 1939 verhuizen Barend en Trijntje weer naar de overkant op nummer 54 van waaruit de zaken worden geregeld. De winkel en het huisje van horlogemaker C. Poth aan de Westerstraat worden aangekocht en gesloopt. Er wordt een geheel nieuwe en grote winkel gebouwd. Op zaterdag 2 september opent Barend Cruijff jr. de nieuwe ‘Volkswinkel’ waarbij ieder bezoeker een gratis tube tandpasta krijgt en bij aankoop van een pakje scheermesjes van tien cent een stukje scheerzeep. De bibliotheek, achter in de zaak, wordt uitgebreid tot 3000 boeken. De naam verandert in Cruijff’s  Bazar en het assortiment wordt geleidelijk groter. Barend Cruijff jr. overlijdt in 1947. Mevrouw Cruijff Sanders staat daarna nog  jarenlang zelf in de winkel. Uit dit huwelijk komen twee kinderen, Johanna Hendrika en wederom een Barend.

Showbusiness
In 1959 trouwt hij met Geertje Aagje (Gré) Kemper en neemt de zaak over en in 1961 wordt de winkel aangepast, zodat er meer ruimte komt voor de elektrische treinen en tijdschriften. Acht jaar later volgt een grondige verbouwing, waarbij de binnenplaats bij de winkel wordt getrokken. Het assortiment wordt uitgebreid met ook de bekende enorme Boldootfles op de toonbank, waaruit meegebrachte flesjes worden gevuld. Bij de klapplank van de bibliotheek, achterin de zaak, kan je kiezen uit duizenden boeken en Barend weet precies welke je wilt lezen. Sommige klanten vragen schuchter om ‘realistische’ boeken en die staan verdekt opgesteld. Barend is ook fanatiek bezig als voetballer bij Purmersteijn en samen met echtgenote Gré in het atletiekgebeuren.  Zelfs de showbusiness wordt niet geschuwd als hij optreed in de (Hazepolder) film A Christmas Carol, waarvoor hij de etalage verandert in een sprookjesachtig Dickens-decor.

De Generaal
In 1994 overlijdt Barend, door zijn zoon vaak ‘De Generaal’ genoemd, en staan Gré en kinderen Marieke, Martijn en Barend er alleen voor. Als veertienjarige helpt Barend al in de winkel en na het behalen van de benodigde diploma’s neemt hij samen met echtgenote Irene de zaak over. Moeder blijft helpen in de winkel, want het is altijd druk. Irene heeft naast de winkel ook de zorg voor de kinderen en Barend doet zelf de inkoop. Hij gaat hiervoor regelmatig naar de speelgoedbeurs in Duitsland. Dankzij zijn technisch inzicht kunnen ze goed meegaan met het steeds technischer wordende speelgoed. In de loop der tijd worden de naast gelegen kleine winkeltjes/huisjes, waar vroeger Truus Olie (dames en kinderhoeden) en Worp (kruidenier) gevestigd waren, aangekocht en bij de winkel getrokken, maar uiteindelijk groeit de zaak uit zijn jasje. Terwijl in het oude pand van Zijp aan de Nieuwstraat de verkoop doorgaat, wordt het oude pand gesloopt en binnen een jaar staat er een prachtig nieuw pand. Zeventig jaar nadat de drie jaar oude Barend op 2 juni 1939 de eerste steen legt, plaatsen en zijn kleinkinderen Niels en Esmee opnieuw een steen in de gevel van een nieuw pand.

Mooi, vertrouwd en bekend
Cruijff Speelgoed gaat over in Intertoys en verhuist naar het Eggert Winkelcentrum. Dat avontuur loopt echter stuk vanwege faillissement van de speelgoedreus en ze verhuizen terug naar de Westerstraat. De winkel gaat verder onder de eigen bekende naam, maar dan slaat het noodlot toe; corona en lockdown. Barend en Irene doen er alles aan om het hoofd boven water te houden, maar na de tweede gedwongen sluiting moeten zij uiteindelijk helaas de handdoek in de ring gooien. 29 januari 2022 sluit de vijfde Barend Cruijff de deur van de speelgoedwinkel voor de laatste keer en dat betekent het verdwijnen van een mooi, vertrouwd en bekend familiebedrijf in Purmerend.

Deel dit bericht:

Facebook

Twitter

Email

Linkedin