03/10/2021
De Spar aan de Gedempte Singelgracht.
Soms kom je in Purmerend dingen tegen waarvan je denkt, hé wat leuk, dat wist ik niet. Regelmatig plaatsen we op deze site Terugblikken, verhalen over de stad en haar bewoners, van Piet Jonker, redacteur/fotograaf van weidevenner.nl. Deze keer: De Spar weg uit Purmerend. Supermarkt Deen is zo goed als verdwenen uit het Purmerendse straatbeeld en dat is voor veel klanten even wennen, maar er verdween al eerder een ‘grootgrutter’ uit Purmerend. In vrijwel elke straat in de binnenstad is vroeger wel een kruidenier te vinden en Poulus Doets brengt het van klein grutterswinkeltje aan de Nieuwstraat tot een onderneming met 120 werknemers. Tachtig jaar later verhuist het bedrijf naar Alkmaar en verdwijnen ook de Sparwinkels uit Purmerend.
Poulus Doets werkt als hulpje bij het transportbedrijfje van zijn vader met vervoeren en stapelen van turf, veevoer, lijmkoeken en briketten. Als veertienjarige wil hij slager worden, maar dat zien zijn ouders niet zitten. Als Poulus en Hendrikje Koomen in 1903 trouwplannen krijgen, huurt hij voor fl. 2,25 per week een klein pandje naast de Boterhal aan de Nieuwstraat, en met een lening van driehonderd gulden voor de aanschaf van koopwaar beginnen ze een kruidenierswinkel. Poulus bezorgt ook in de Beemster, waar hij veel mensen kent uit zijn tijd als vrachtrijder, en om ook Beemsterlingen in de winkel te krijgen wordt in 1907, weer met geleend geld, een pand aan de Beemsterburgwal gekocht.
Eerste winkel aan de Nieuwstraat.
De Spar
Als eerste kruidenier begint Doets met reclameacties zoals zegels sparen voor gratis chocolade letters. Als er schaarse aan suiker is bij de kruideniers vraagt burgemeester Kooiman of Doets iets kan regelen. De gemeente stelt tienduizend gulden beschikbaar en Poulus zorgt voor de suiker. Zo ontdekt hij de groothandel. Het wordt steeds drukker en mede vanwege de gezondheid van Hendrikje besluit Poulus de winkel over te doen aan zijn broer en begin hij samen met Gebroeders Ero in twee oude meelpakhuizen aan de Slotterburgwal een grossierderij. De paarden worden ingeruild voor twee vrachtwagens en een van de eerste aandeelhouders is kruidenier Oortwijn. Zoon Jacob komt in de zaak en in 1933 sluiten Doets en Ero zich aan bij de Eerste Nederlandse vrijwillige filiaalorganisatie ‘De Spar’ (Door Eendrachtig Samenwerken Profiteren Allen Regelmatig). In 1942 verandert het bedrijf in Doets Handelsonderneming en tijdens de oorlog heeft de onderneming een groot aandeel in de distributie van levensmiddelen.
Het wagen- en brommer park.
Lunchpakketten
Op 5 mei 1944 overlijdt oprichter en directeur Poulus Doets. De Spar krijgt grote bekendheid door de Bonte avonden met bekende artiesten en in 1949 gaan ruim 11.000 klanten via gratis spaarzegels met De Spar Zomertochten naar Valkenburg. De kadetjes voor de lunchpakketten worden thuis in de keuken van de familie Doets gesmeerd en belegd. Rond 1950 krijgen klanten in december bij aankoop van speculaasjes en borstplaat een kaartje, waarop de naam van de kinderen kan worden ingevuld, die ze dan samen met een klomp of schoen inleveren bij de Sparwinkel. Vele duizenden klompen worden ingeleverd en op 6 december, gevuld met een Ganzebordspel en snoep, weer opgehaald. Vrijwel alle Purmerenders , en vele van buiten, bezoeken ‘De Sparhal’ tijdens de Purmerender Middenstandstentoonstelling en genieten van optredens van onder andere Herman Tholen, Rexis en Tini Visser.
Kleine Poulus legt de eerste steen voor het nieuwe pand.
Verleden tijd
Het bedrijf groeit uit z’n jasje en op 27 maart 1953, precies vijftig jaar nadat zijn grootvader aan de Nieuwstraat het fundament legt voor het bedrijf, metselt kleinzoon Poulus Doets de eerste steen voor een nieuw pand aan de Wagenweg. Als na oplevering blijkt dat de geplande kantoorruimte met ramen aan de zijde van de Burgemeester D. Kooimanweg is veranderd in een blinde muur, ontstaat commotie en dreigt de gemeente met verplichte aanpassing van de muur. Doets laat daarop een grote muurschildering, die de afbraak van de muur laat zien, aanbrengen door Frans Muntjewerf.
Dertig jaar later, als vele grootwinkelbedrijven zich vestigden, gaat Doets Handelsonderneming over in Verenigde Distributiebedrijven (VDB) en wordt het pand verkocht aan autobedrijf Zeilemaker (nu Het Plateel). Ook de Spar winkels verdwijnen uit Purmerend en de slagzin ‘Kopen bij De Spar is sparen bij de koop’ is voorgoed verleden tijd.
Muurschildering Frank Muntjewerf.
De SPAR heeft ook nog een tijdje aan de Gedempte Singel 9 waar later Theo van der Linde een constructie bedrijf had (tot 1955 ? )
Naast Klijnsma de groenteboer
We hebben nu wel een Poolcentrum op de plek van de spar