Het Burger Weeshuis

20/01/2012

De fraaie gevelsteen met gedicht en de afbeelding waarop een regent een nieuw weeskind komt brengen. Midden en links de vader en moeder van het weeshuis. Zij dragen beiden een boezelaar (schort).

Rond 1572 werd het klooster Wateringen gesloopt en werd op die plek (nu Willem Eggertstraat) een weeshuis gebouwd voor burgerkinderen. Honderd jaar later kwam er een weeshuis voor arme kinderen op de plek van het voormalig Sint Ursulaklooster, nu Koemarkt. Het Burger Weeshuis werd ook gebruikt als gasthuis, een soort het ziekenhuis. In 1746 zijn de weeshuizen samengevoegd en ging het gasthuis naar aan de Gouw.

Het Armenweeshuis runde het gebouw aan de Weeshuisburgwal en het Burgerweeshuis was eigenaar. Die situatie is altijd zo gebleven. Een deel van de inkomsten kwam uit de marktgelden die later werden vervangen door subsidies van de gemeente. In 1789 is het pand opgeknapt en daaraan herinnert de mooie steen met tekst in de voorgevel. Tijdens de watersnood in 1916 diende het weeshuis als hospitaal en kwamen koningin Wilhelmina en later prins Hendrik er een kijkje nemen. In 1921 werden er de eerste lessen gegeven voor HBS-leerlingen en in 1955 vond de Landbouw Huishoudschool er onderdak. Kinderen die in de jaren ’50 in het weeshuis werden opgenomen, herinneren het zich nog als de dag van gisteren. Altijd gedragen kleding aan, weinig privacy en nooit eens dingen die andere kinderen wel hadden. Als er ’s winters op de gracht kon worden geschaatst, had iedereen schaatsen, behalve de weeshuiskinderen.

Vriendjes

Spelen in het weeshuis was er vaak niet bij. Men was niet zo gesteld op vriendjesbezoek en als die toch meekwamen, mochten ze alleen dammen of Mens-erger-je-niet spelen. Buiten spelen kon alleen in de grote tuin met een soort rolton. Dat ging natuurlijk snel vervelen en geholpen door vriendjes klommen sommige kinderen vaak over de muur en ‘ontsnapten’ ze via de Kaatjessteeg. Zo konden ze meedoen met voetballen op de Koemarkt en hokken ‘op scherp zetten’ op de varkensmarkt, zodat tijdens het uitladen de hekken omvielen en de varkens in verkeerde hokken terechtkwamen. Er zat wel een risico aan, want er werd streng gestraft. Als bijvoorbeeld het ‘zondagsdubbeltje’ voor de voetbalwedstrijd van Purmersteijn bij buurman Greuter was versnoept, zette weeshuisvader Koning een bord vol harde zuurtjes op tafel. ,,Je wilde toch zo graag snoepen, eten dan!’’ Ze waren ook nooit echt samen met iedereen, behalve met Kerstmis. Dan stond er altijd een boom met echte kaarsjes en een paar stokken met een natte spons voor noodgevallen.

Vakantie

Met de komst van vader en moeder Nooteboom veranderde er veel en gingen de kinderen zelfs op vakantie naar de Veluwe. In 1956 werd het weeshuis verbouwd en een jaar later begon men ernaast, op de plek van de vroegere varkenswaag, met de bouw van jeugdgebouw De Ark. In 1961 waren er grote problemen met de oude kachels in het weeshuis en kwam de veiligheid van de bewoners ernstig in gevaar. Er kwam centrale verwarming en vrijwel meteen daarna werd er weer verbouwd. Bij de oplevering was ook een oud-bewoonster, de beroemde zangeres Anna Kappel, aanwezig. In 1966 veranderde het weeshuis in jeugdopvangcentrum De Burcht en daarna werd het gebouw betrokken door de Rabobank. In 2000 kocht de gemeente het pand waarna het werd omgebouwd tot (duur) restaurant. Na ruim 400 jaar van grote betekenis te zijn geweest voor de stad is er nu, na lange tijd van leegstand, een kantoor in gevestigd. Een groot deel van het misschien wel oudste en mooiste pand van Purmerend is helaas gesloopt. De mooie muurschilderingen in de regentenkamer  en de oude schoorstenen, gemetseld met ronde stenen, herinneren nog aan vroeger tijden.

Piet Jonker

Deel dit bericht:

Facebook

Twitter

Email

Linkedin